Su&Çevre Projeleri

Sürdürülebilir Şehirler Projesi (SŞP) Bileşen A: Sürdürülebilir Şehir Planlama ve Yönetim Sistemleri "Seçilen Büyükşehir Belediyeleri için Mevcut Durum Tespiti- 1

Projenin Amacı

Türkiye'deki şehirlerin ve özellikle de Büyükşehir Belediyesi (BB) kategorisine yükseltilen ara şehirlerin genişlemesi ve sınırlarının il sınırlarına kadar genişlemesi nedeniyle, Türkiye'deki şehirlerin sürdürülebilirliğinin geliştirilmesini desteklemeyi amaçlayan Sürdürülebilir Şehirler Projesi (SŞP) ile uyumlu olarak, sosyal, çevresel ve ekonomik açıdan sürdürülebilir ve kapsamlı bir sisteme yönelik yeni bir planlama türü ve yeni planlama yaklaşımları gerekmektedir. Bu bağlamda, bu görev Antalya, Denizli, Kayseri ve Muğla Büyükşehir Belediyeleri ve bunlara bağlı Su ve Kanalizasyon İdareleri için SŞP kapsamında gelecekteki eylemleri/adımları belirleyecek tanısal ve ihtiyaç değerlendirme çalışmalarının ve faaliyet tasarımlarının yapılmasını amaçlamıştır.

Dünya Bankası'nın Sosyal, Kentsel, Kırsal ve Dayanıklılık Küresel Uygulaması Avrupa ve Orta Asya Bölgesi'nden ("Banka") sağlanan kredi ile gerçekleştirilen Mevcut Durum Analizleri ("Proje"), türkiye Sürdürülebilir Şehirler Projesi'nin bir alt bileşenidir. Seçilen büyükşehir belediyeleri ve bağlı kuruluşları için teşhis ve ihtiyaç değerlendirme çalışmalarının yürütülmesi bu projenin ana görevidir. Proje, şehirleri sürdürülebilirlik spektrumunda planlı şehirlerden sağlıklı şehirlere ve son olarak akıllı şehirlere taşıyacak kapsamlı ve entegre bir planlama sürecinin parçası olan mekânsal, çevresel ve finansal planlama araçlarını tanımlamaktadır.

• Büyükşehir belediyelerinin sürdürülebilirlik düzeyini değerlendirmek ve izlemek için yapılandırılmış çerçeve ve sürdürülebilirlik göstergeleri,
• Büyükşehir belediyelerinin daha sürdürülebilir ve entegre kentsel planlama ve yönetimi için yön belirleme,
• Her katılımcı belediyenin kendine özgü durumunu dikkate alan ve sürdürülebilir kalkınma uygulamaları için ortaya çıkan büyüme baskılarına yanıt vermek üzere bir katalizör görevi görebilecek öncelikli alanların ve kilit giriş noktalarının belirlenmesi,
• Mevcut uygulama faaliyetlerinin güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenerek öncelikli bölgenin gelişiminin tanımlanması,
• Her bir Büyükşehir Belediyesinin planlama ve teknik kapasitesini geliştirmek için entegre bir yaklaşım ve ilgili özel çalışmalar ve faaliyetler öneren Faaliyet Tasarımı oluşturulması.

Bu proje için 5 ayrı görev belirlenmiş olup detayları aşağıdaki gibidir,

Görev 1: Sürdürülebilirlik Çerçevesi

SŞP yaklaşımı ve uluslararası standartlar ve uygulamalar doğrultusunda genel bir sürdürülebilir şehirler çerçevesi/yaklaşımı geliştirmek/ayrıntılandırmak Görev 1'in ana görevi olarak belirlenmiştir. Geliştirilen çerçeve, KENTGES, SCALA ve bölgesel planlama yönetmelikleri de dahil olmak üzere Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'nin politika ve mevzuatlarıyla uyumlu şekilde ilerlemiştir. Bu çerçeve aynı zamanda sürdürülebilir şehir kalkınmasının çevresel, ekonomik/finansal ve sosyal boyutlarını da tanımıştır. Ek olarak, sürdürülebilir şehir göstergelerinin seçimi ve sürdürülebilir şehir planlama araçlarının her bir belediye / hizmet birimi içindeki durumlarının ve önceliklerinin nasıl değerlendirileceğine dair ilkeler ve rehberlik sağlamıştır.

Görev 2: Mevcut Durum Analizi

Büyükşehir belediyelerinin (bağlı kuruluşları da dahil olmak üzere) bir dizi sürdürülebilirlik göstergesine göre değerlendirilmesi ve gerçek performanslarının izlenmesi Görev 2'nin ana görevidir. Geliştirilen sürdürülebilir şehir çerçevesi (Görev 1) kapsamında, sürdürülebilirliğin her bir boyutu (çevresel, ekonomik/finansal ve sosyal) için göstergeler içeren bir sürdürülebilir şehir göstergeleri seti belirlenmiştir. Büyükşehir belediyelerinin, bağlı kuruluşlarının ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları dikkate alınmıştır ve göstergeler listesini belirlemek için kullanılan metodoloji açıklanmıştır.

Görevin ikinci aşaması, verilerin toplanmasını ve seçilen büyükşehir belediyelerinin sürdürülebilirlik düzeyinin değerlendirilmesidir. Ulusal standartlar, hedefler, ortalamalar ve uluslararası kabul görmüş standartlar kullanılarak tanımlayıcı ve karşılaştırmalı analizler yapılmıştır. Ayrıca, büyükşehir belediyeleri için Türk yerel yönetim sistemi ve mevzuatıyla uyumlu bir sürdürülebilirlik endeksi geliştirilmiştir.

Görev 3: İhtiyaç Analizi

Görev 3'ün ana görevi, Sürdürülebilir Şehirler Projesi kapsamında finanse edilecek planlama çalışmalarını/araçlarını belirlemek için seçilen büyükşehir belediyelerinin ve bağlı kuruluşlarının planlama ihtiyaçlarını ve eksikliklerini tespit etmek olmuştur. Proje, uzun vadeli bir çerçeve varsayarak kapsamlı ve entegre planlama desteği ve önerilen planların izlenmesi, yönetimi ve finansmanı için araçlar sağlamayı amaçlamıştır.

Bu görev, diğer unsurların yanı sıra kentsel ulaşım planlaması, çevre planlama ve koruma, altyapı planlaması, enerji verimliliği stratejisi, kentsel yeşil alan planlaması ve iklim esnekliği gibi çeşitli destek alanlarını içermektedir. Ayrıca proje, belediyenin gelir ve gider yönetimi de dahil olmak üzere altyapı, mekânsal ve mali yönetim araçlarını finanse etmiştir. Proje desteklerinin her bir katılımcı belediyenin özel ihtiyaçlarına ve kapasitesine göre uyarlanmış olması esastır.

Görev 4: Kamu Hizmetlerinin Tanısal Değerlendirmesi

Kurumsal güçlendirme, genişletme veya çeşitlendirme programı geliştirmek için temel oluşturmak Görev 4'ün ana görevidir. Tanı; politika, düzenleme ve yasal yetki; sistemin/şebekenin teknik özellikleri; müşteri tabanı ve kapsama alanının özellikleri, işletme ve teknik performans; mali performans, kurumsal yönetim; değerlendirme ve borç durumunu kapsama şartını karşılamıştır. Tanılamanın aynı zamanda kamu hizmetinin orta ve uzun vadeli yatırım planlamasını da analizi yapılmıştır. Buna şunlar dahildir: (i) mevcut su ve sanitasyon altyapısının mevcut ve gelecekteki talebi karşılama kapasitesinin değerlendirilmesi; (ii) su ve atık su gereksinimleri için geçerli Türk yönetmeliklerinin ve mevcut altyapının bu gereksinimleri ne ölçüde karşıladığının belirlenmesi ve (iii) yatırım planlama ihtiyaçlarının belirlenmesi. Bu, altyapı ağının plan sonrası izlenmesi ve yönetimi için CBS ve diğer kentsel veri tabanlarının geliştirilmesinin yanı sıra belediyelere ve kamu hizmetlerine öncelikli yatırımlar için finansmanı harekete geçirmede yardımcı olmak üzere birden fazla yılı kapsayan bir sermaye yatırım planını (CIP) içerebilir.

Görev 5: Faaliyet Tasarım Çalışması

Görev 5'in ana görevi, Görev 1 ila 4 ile ilişkili çalışmaların bulgularına ve onayına dayanarak Sürdürülebilir Şehirler Projesi kapsamında seçilen büyükşehir belediyeleri için önerilen müdahaleleri tavsiye etmektir. Bu çalışma, seçilen büyükşehir belediyeleri için gerekli planlama araçlarının ve olası desteklerin bir öncelik listesini de içermiştir. Çalışma, önceliklendirme sürecine ilişkin kriterleri belirlenmiş ve detaylandırılmıştır. Ayrıca çalışma, planların hazırlanması ve sistemlerin kurulması da dahil olmak üzere SŞP faaliyetlerinin bir sonraki aşamasını bilgilendirmiştir. Yerel ihtiyaçları, uluslararası sürdürülebilir kalkınma ilkelerini ve teknik standartları karşılamak için her bir SŞP aracı kapsamında yapılması gerekenlere ilişkin ayrıntılı bilgi, teknik özellikler, zaman çerçeveleri ve maliyet tahminleri sağlanmış olup bu çalışmanın sonunda, belediyelere rehberlik etmek ve sosyal, çevresel ve mali açılardan sürdürülebilirlik düzeylerini artırmak için önerilen faaliyetlerin bir öncelik listesi oluşturulmuştur.